تفکر طراحی چیست؟
تفکر طراحی (Design Thinking) به معنای بهکارگیری رویکردها و روشهای خاصی است که به ما کمک میکند تا به طور خلاقانه و هنرمندانه، مسائل را بررسی کنیم و راهحلهای نوآورانه ارائه دهیم. این نوع تفکر، ما را به خارج از محدودیتها و الگوهای رایج میبرد و در طراحی آثار منحصربهفرد و بهنوعی هنری، یاری میکند. تفکر طراحی در جوامع مدرن دارای اهمیت فراوانی است. طراحی، نقشی مؤثر در بهبود کیفیت زندگی افراد و ایجاد تحولات مثبت در جوامع دارد. با استفاده از تفکر طراحی، ما قادر خواهیم بود تا به چالشهای پیچیده روزمره پاسخ دهیم و راهحلهای نوآورانه ارائه دهیم.
تفکر طراحی به عنوان یک هنر، قادر به الهام بخشی ماست. با دستیابی به تفکر طراحی، میتوانیم از نمونهها و الگوهای موجود خارج شده و به طراحی آثار جدید و منحصربهفرد بپردازیم. این تفکر ما را به سوی ایدههای خلاقانه و نوآورانه هدایت میکند و میتواند ما را به عنوان طراحان و هنرمندانی با نگاهی خاص متمایز کند. اگر بخواهیم خیلی ساده به موضوع نگاه کنیم، تفکر طراحی روشی قدرتمند برای حل تیمی مسائل دشوار است. این روش به انسانها و نمونههای اولیه اولویت میدهد. تفکر طراحی روشی تکرارشونده است که تیمها را به سمت راهکارهایی «خواستنی، شدنی و ماندنی» سوق میدهد.
روند پیشرفت تفکر طراحی در کسب و کارها
تفکر طراحی به عنوان یک روش استراتژیک برای ایجاد نوآوری و حل مسائل در کسب و کارها، به شکل قابل توجهی در گذر زمان پیشرفت کرده است. در ابتدا، طراحی به عنوان یک فرآیند محدود به طراحان صنعتی و گرافیستها درک شده بود، اما اکنون در سازمانها به عنوان یک فلسفه و رویکرد شناخته شده است که به همه جوانب کسب و کار اعم از تولید، بازاریابی، تجربه کاربری و خدمات مشتریان مرتبط میشود. از زمان معرفی در دهه ۱۹۷۰ میلادی، تفکر طراحی به روشی غنی تبدیل شده که مجموعههای پیشتاز نظیر نایک و ناسا پیشروی گام گذاشتن در استفاده و توسعه آن بودهاند.
تعداد مقالههای منتشرشده مرتبط با تفکر طراحی رشد دو برابری را در سال ۲۰۲۰ تجربه کرده است چرا که متخصصان به دنبال راهی برای سازگاری با شرایط مبهم بودهاند. همچنین دوره های زیادی در خصوص تفکر طراحی و تاثیر آن بر چالشهای پیچیدهٔ کسبوکار در سرتاسر دنیا در حال برگزاری میباشد. در واقع شرکتکنندگان دوره آموزشی تفکر طراحی، با مهارتهای پایه تفکر، حل مسئله به سیاق طراحان و اصول و چارچوب تفکر طراحی آشنا میشوند.
چه کسی تفکر طراحی را خلق کرد؟
روشی که امروزه با عنوان تفکر طراحی از آن استفاده میکنیم حاصل ترکیب تلاشهای تعداد زیادی از مهندسان، اقتصاددانان و دیزاینرهای برجسته در طول دههها بوده است.
فهرست بنیانگذاران تفکر طراحی شامل هربرت سایمون، اقتصاددان آمریکایی برندهٔ جایزهٔ نوبل، جان کریس جونز، دیزاینر اهل ولز و بروس آرچر، مهندس اهل انگلستان، میشود. این آخری کسیست که «روش تفکر مشابه دیزاینرها» را پایهریزی کرد؛ روشی متفاوت اما به قدرتمندی روشهای علمی سنّتی.
هربرت سایمون، ۱۹۱۶ تا ۲۰۰۱
اقتصاددان آمریکایی برندهٔ جایزهٔ نوبل، پیشتاز هوش مصنوعی، پروفسور و خالق روش تفکر طراحی. «دیزاین فرایند تبدیل کردن وضعیتهای موجود به وضعیتهای مطلوب است.»
بروس آرچر، ۱۹۲۲ تا ۲۰۰۵
مهندس مکانیک اهل انگلستان و پروفسور پژوهش دیزاین. خلق عنوان تفکر دیزاین به او نسبت داده شده است. [با طراحی صنعتی] «میتوانم همزمان هم هنرمند باشم و هم مهندس.»
جان کریس جونز، ۱۹۲۷ تا –
نظریهپرداز آلمانی حوزهٔ دیزاین و پروفسور دانشگاه برکلی. در اواسط دهه ۱۹۶۰ میلادی «مشکلات شرور» را مطرح کرد. «یکی از لجوجترین مشکلها تعریف کردن خود مشکل است.»
هورست ریتل، ۱۹۳۰ تا ۱۹۹۰
نظریهپرداز آلمانی حوزهٔ دیزاین و پروفسور دانشگاه برکلی. در اواسط دهه ۱۹۶۰ میلادی «مشکلات شرور» را مطرح کرد. «یکی از لجوجترین مشکلها تعریف کردن خود مشکل است.»
تفکر طراحی چه تفاوتی با تفکر سیستمی دارد؟
تفکر سیستمی رویکرد دیگری برای حل مسائل پیچیده است که غالب اوقات برای پیادهسازی سیستمهای فنی وابسته به یکدیگر به کار میرود.
همانند تفکر طراحی، تفکر سیستمی نیز نیاز به غلبه بر شیفتگی، استدلال دیداری، استفاده از شباهت و مشاهده نیازهای انسانی دارد. با این وجود تفاوتهایی بنیادی بین این دو رویکرد وجود دارد.
تیمهای پروژهای اکثر اوقات به دلیل تمرکز تفکر طراحی بر همدلی و کاربردهای عملی در ابتدای فرایند توسعه از این رویکرد بهره میبرند. اما کم کم در فرایند توسعه و اجرا به سمت تفکر سیستمی یا روشهای چابک سوق پیدا میکنند.
هدف تفکر طراحی چیست؟
پیش از بررسی راهکارهای موجود برای یادگیری تفکر طراحی، میبایست با هدف به کارگیری آن آشنا شویم. هدف تفکر طراحی ایجاد راهکارهایی است که خواستنی، شدنی و ماندنی باشند. همپوشانی این سه شاخص که با عنوان سه لنز طراحی انسانمحور نیز شناخته میشوند موجب میشود تیمها تلاش خود را روی ساخت محصولاتی متمرکز کنند که مشتریان آنها را میخواهند.
دان نورمن در کتاب طراحی اشیای روزمره میگوید: «اگر طراحی، الزامهای فنی را به قدری پیچیده کند که نتوان آنها را در محدودیتهای هزینه و زمان گنجاند، به واقع شکست خورده است.»
سه لنز تفکر انسانمحور
- آیا این راهکار از دیدگاه کاربر خواستنی است؟
- آیا این راهکار از دیدگاه مالی ماندنی است؟
- آیا این راهکار از دیدگاه تواناییها شدنی است؟
تفکر طراحی با لحاظ کردن این سه شاخص به تیمها کمک میکند تا با مسایل پیچیده مواجه شوند و منافع ذینفعان را تامین کنند.
هدف تفکر طراحی ایجاد راهکارهایی است که برای کاربران خواستنیاند، از نظر فنی شدنیاند و به لحاظ مالی ماندنیاند.
تفکر طراحی چه نوعی از مسایل را حل میکند؟
برتری تفکر طراحی در کسبوکار در این است که میتواند مسائلی را که به خوبی تعریف نشدهاند را به طور موثر حل کند. این دست مسایل، که با عنوان مشکلهای شرور نیز شناخته میشوند، معمولاً مرتبط با نیازهای انسانی هستند که نمیتوان آنها را به شکل سیستمهایی که ورودی و خروجی دارند مدلسازی کرد. مشکلهای شرور در ذات خود مبهم هستند و مقایسه و بحث کردن در موردشان شاید ممکن نباشد.
کمتر مشخص | بیشتر مشخص |
---|---|
چطور میتوانیم خدمات درمانی را بهتر ارایه دهیم؟ | چطور میتوانیم فرم ثبت اطلاعات درمان را بهبود دهیم؟ |
چطور اثرات زیستمحیطی را کاهش دهیم؟ | چطور میتوانیم از بستهبندی تجزیهپذیر استفاده کنیم؟ |
چطور دانشآموزان را برای آینده آماده کنیم؟ | چطور برای دانشآموزان ورود امن فراهم کنیم؟ |
بروس آرچر، متفکر دیزاین، به این شکل توضیح میدهد: «مشکل [مسائلی که خوب تعریف نشدهاند] ابهام در مورد الزامات، عملی بودن راهکارهای مفروض و متناسب نبودن الزامات و تدارکات است.»
آرچر باور داشت بیشتر مشکلهایی که مردم به صورت روزانه تجربه میکنند به خوبی تعریف نشدهاند و به همین دلیل رویکردهای علمی برای برطرف کردن آنها مناسب نیستند. از آن زمان تا کنون روندهای جهانی شدن و پیشرفتهای تکنولوژی تنها باعث پیچیده شدن زندگی شدهاند. به همین خاطر بیشتر مشکلاتی که مدیران با آنها دست و پنجه نرم میکنند «شرور» هستند و میتوانند از مزایای اصول و فرایند تفکر طراحی بهرهمند شوند.
شش مزیت تفکر طراحی چیست؟
- همسوسازی تیمهای متنوع
- گشودن راهکارهای نوآورانهای که کاربران را مشعوف میکنند
- جذب و شناسایی افراد بااستعداد
- چیرده شدن بر ابهام
- بیشینه کردن نرخ بازگشت سرمایه
- کاهش ریسک خروجیهای پیچیده
خیلی از مشکلهای کسبوکاری را نمیتوان به راحتی تعریف کرد. تفکر طراحی جعبه ابزاری است که به شما کمک میکند در فضای ابهام کار کنید.
مثالهای تفکر طراحی در کسبوکار
توانایی تفکر طراحی در گام برداشتن به عقب و بازتعریف مساله از دید کاربر توانسته سوخت لازم برای نوآوری را در کسبوکارهای بیشماری ظرف ۲۰ سال گذشته فراهم کند.
نایک
چطور کفشها میتوانند مسافت را بسنجند؟
برای نایک کفشها دروازهای به تجربهٔ بینظیر ورزش هستند. نایک فراتر از نوآوری در مواد و کارایی، پیشتاز اینترنت اشیا در حوزهٔ ورزش است. این شرکت با به کارگیری سنسورها در کفشهایی که تولید میکند تجربهای دلنشین از ورزش را رقم میزند و فقط به دنبال ساخت کفشهایی راحت نیست.
نینتندو
اگر همه بتوانند بازیکن باشند چه؟
در سال ۲۰۰۶ موفقیت کنسولهای بازی در گروی پیشرفتهای عظیم در قدرت پردازششان بود. نینتندو به جای دنبال کردن مدل سونی/مایکروسافت روی بهبود تجربهٔ بازی برای انواع بازیکنان سرمایهگذاری کرد. نتیجهٔ این تلاش ساخت ریموت وایرلس Wii بود که حتی پدربزرگها و مادربزرگها هم میتوانستند از آن استفاده کنند.
ایربیانبی
چطور حس اقامت در هتل را در خانهها ایجاد کنیم؟
ایدهٔ بنیادی که صنعت هتلداری را در دچار تحول کرد در سال ۲۰۰۷ مطرح شد. جو گبیا و برایان چسکی، بنیانگذاران ایربیانبی، نیاز افرادی که در کنفرانسها شرکت میکنند به پیدا کردن هتل و نیاز به پرداخت اجاره را به هم ارتباط دادند. سیلیکون ولی این ایده را به سخره گرفت چرا که فکر میکردند «کسی نمیخواهد در تختخواب دیگری بخواید». اما فراهم کردن تجربه کاربر بینظیر و تمرکز قوی روی عکاسی خلافش را ثابت کرد. بنابراین برای آنکه سازمانها بتوانند از مزایای تفکر طراحی در مقیاس بزرگ و با سرعت بالا برخوردار شوند، میبایست با اصول تفکر طراحی و تفکر طراحی سازمانی آشنا باشند.
اصول تفکر طراحی چیست؟
همدلی، تفکر واگرا و آزمایشگری
این اصول که از گوگل برآمدهاند رویکرد تفکر طراحی را میسازند و به تیمها برای رسیدن به موفقیت کمک میکنند. گرچه پیادهسازی تفکر طراحی نیاز به مهارت و تجربه دارد، تیمهایی که به این سه اصل توجه میکنند در مسیر اصولی رسیدن به نوآوری از طریق دیزاین هستند.
اصل اول: همدلی
در تفکر طراحی قدم زدن با کفش کاربر یک فعالیت تزیینی نیست بلکه راز رسیدن به موفقیت است. درست مانند دویدن، هرقدر قدمهای بیشتری بردارید تاولها را هم بیشتر حس میکنید. جاریسازی این اصل نیاز دارد آنچه که فکر میکنیم از کاربرانمان (و خودمان) میدانیم را به چالش بکشیم. بهره بردن از روشهای متنوع پژوهش تجربه کربر یک الزام است.
اصل دوم: تفکر واگرا
نوآوری فرایندی شانسی نیست. رویکردی تکرارشونده برای کاوش در فضای راهکارو تست کردن محتملترین آنها از طریق نمونههای اولیه است. جاریسازی این اصل نیازمند تیمهای متنوع، خودباوری در خلاقیت و تفکر واگرا و همگرا است. در ادامه بیشتر در مورد تفکر واگرا و همگرا توضیح میدهیم.
اصل سوم: آزمایشگری
متفکران طراحی پشت میز نشستن را به افراد دانشگاهی واگذار میکنند. به جای آن ما برای تصمیمگیریهای مهم روی نتایج بدست آمده از دادههای دنیای واقعی حساب میکنیم. جاریسازی این اصل به این معنیست که ما همه چیز را تا زمانی که نتایج چیزی دیگری نشان دهند، نمونه اولیه میپنداریم.
برای دیزاینرها نمونه اولیه وسیلهای برای رسیدن به هدف است. خود نمونه اولیه ارزشی ندارد بلکه یادگیری ناشی از آن است که ارزشمند است.
فازهای تفکر طراحی چیست؟
آشنایی با تفکر واگرا و همگرا
یکی از مزایای اصلی تفکر طراحی جداسازی تفکر واگرا از تفکر همگرا است. به بیان ساده، تفکر واگرا گزینههای متفاوت ایجاد میکند و تفکر همگرا دست به انتخاب از بین گزینهها میزند. زمانی که به تنهایی با مشکلی مواجه میشویم به طور معمول همزمان از تفکر واگرا و همگرا استفاده میکنیم و هر ایده را به محض مطرح شدن ارزیابی میکنیم. در حالی که این فیلتر کردن لحظهای میتواند برای یک فرد کارایی داشته باشد اما برای کارهای تیمی محدودکننده است.
تیمهای تفکر طراحی با تفاوت قایل شدن بین تفکر واگرا و همگرا بیشتر وقت خود را صرف غنی کردن ایدهها میکنند و کمتر فرصت ایراد گرفتن از آنها را دارند.
تفاوت قایل شدن بین تفکر واگرا و همگرا به تیمهای تفکر طراحی کمک میکند بیشتر از هر رویکرد دیگری بتوانند راهکارهای نوآورانه بیابند.
ذهنیت تفکر طراحی
ذهنیت تفکر طراحی چیست؟
با وجود این که ذهنیت تفکر طراحی جنبههای زیادی دارد اما مهمترین آنها ساده است: بدون ترس از قضاوت شدن، برای همرسانی آن چه فکر میکنید اعتمادبهنفس داشته باشید. دیوید کلی، مهندس و کارآفرینی که به تاسیس مدرسه طراحی استنفورد کمک کرد، این ذهنیت را «خودباوری در خلاقیت» نامگذاری میکند. بدون خودباوری در خلاقیت گذر از ایدههای دم دستی به ناحیه نوآوری دشوار خواهد بود.
سایر جنبههای ذهنیت تفکر طراحی نظیر استقبال از ابهام و تفکر همدلانه نیز نقشی کلیدی در ساخت طراحیهای کاربرمحور بازی میکنند.
مهمترین ذهنیتهای تفکر طراحی
- خودباوری در خلاقیت
- استقبال از ابهام
- تفکر همدلانه
- ذهن باز
- هدفگرایی
تفکر طراحی چه تفاوتی با سایر روشهای خلاقانه دارد؟
فرایندهای خلاقانه قدیمی که توسط هنرمندان و دیزاینرها برای خلق تجربه استفاده میشدند با آنهایی که در تفکر طراحی به کار گرفته میشوند شباهت دارند اما در عین حال تفاوتهای اساسی نیز وجود دارد. گرچه هر دو تکیهٔ زیادی روی همدلی، تفکر واگرا و بارش فکری دارند، اما تفکر طراحی کمتر به شهود بها میدهد و بیشتر روی همکاری تاکید دارد.
اقیانوس آبی به جای آسمان آبی
گرچه تفکر آسمان آبی مفید است، تمرکز فرایند تفکر طراحی بر پاسخ دادن به نیازهای دیدهنشده است.
همکاری به جای رقابت
با گشودن فرایندهای شهودی که توسط دیزاینرها به کار گرفته میشود، حتی تیمهایی که گسترهٔ متنوعی از تجربههای دیزاین را دارند نیز همسو خواهند ماند.
آزمایشگری به جای هیجاننمایی
گرچه تفکر طراحی به زیبایی به عنوان عنصری حیاتی در تجربه کاربر بها میدهد اما فضای کمی برای فردیت و خودنمایی وجود دارد.
چارچوب تفکر طراحی
چارچوب تفکر طراحی چیست؟
منظور از چارچوب تفکر طراحی نقشه راه حل مساله برای تیمهای چندوظیفهای است. این چارچوب که با عنوان «روششناسی تفکر طراحی» نیز شناخته میشود هفت گام اساسی تفکر طراحی را در قالب سه فاز بیان میکند. تیمها میتوانند از چارچوب تفکر طراحی به عنوان قطبنما استفاده کنند تا در لحظه متوجه باشند که کجای فرایند تفکر طراحی قرار دارند، چه فعالیتهایی را باید انجام دهند و از چه ابزارهایی استفاده کنند.
چارچوب تفکر طراحی (که با عنوان روششناسی تفکر طراحی هم شناخته میشود) نقشه راهی از مراحل و گامهایی است که تیمها برای توسعهٔ راهکارهای نوآورانه در پیش میگیرند.
عناصر کلیدی چارچوب تفکر طراحی
فازهای تفکر طراحی
سه فاز کلی در فرایند تفکر طراحی وجود دارد: اکتشاف، دیزاین و ارایه. این فازها نقاطی برای وارسی هستند و به کسبوکارها کمک میکنند که تفکر طراحی را وارد روندهای کاری فعلی خود کنند.
گامهای تفکر طراحی
هفت گام در تفکر طراحی وجود دارد: پژوهش، همدلی، تعریف، ایدهپردازی، نمونه اولیه، تست و اجرا. گرچه به طور منطقی هر گام پس از گام بعدی میآید، با روندی تکرارپذیر روبرو هستیم و در فرایند طبیعی طراحی بارها و بارها به گامهایی نظیر ایدهپردازی و ساخت نمونه اولیه برمیگردیم.
← با فرایند تفکر طراحی آشنا شوید
فعالیتهای تفکر طراحی
فعالیتهای تفکر طراحی به تمامی ابزارها و تکنیکهایی اشاره دارد که میتوان از آنها در طی فرایند تفکر طراحی استفاده نمود. هر فعالیت به گونهای طراحی شده که در جنبهٔ مشخصی از فرایند به تیمها کمک کند و خروجی مشخصی داشته باشد. از آنجایی که تفکر طراحی ذاتی کارگاهمحور دارد همه فعالیتها زمانبندی شدهاند و به طور معمول توسط یک تسهیلگر هدایت میشوند.
راهکارگاه تفکر طراحی
راهکارگاهها جایی هستند که تمامی اصول و تکنیکهای تفکر طراحی را گرد هم میآوریم. بر خلاف جلسههای عادی، ورودیها، فعالیتها و هماهنگیهای راهکارگاه به روشنی تعریف شده است. این عناصر در دستورجلسهٔ هر راهکارگاه گنجانده میشود. این دستورجلسهها حکم راهنمای گامبهگام همکاری تیمی را دارد.
جمعبندی: تفکر طراحی چیست؟
تفکر طراحی روشی قدرتمند برای حل تیمی مسایل است. این روش توسط مهندسان و طراحان به عنوان رویکردی راهکارمحور برای مسایل شرور توسعه یافته و از زمان معرفی به وفور جاریسازی شده و انواع تیمها از آن بهره بردهاند.
در عمل تفکر طراحی ارتباط تنگاتنگی با اصول پژوهش تجربه کاربر و طراحی تجربه کاربر دارد تا بتوان پروژههای نوآوری را بهتر و سریعتر از گذشته پیش برد.
نکات تفکر طراحی که باید به خاطر بسپارید
- تفکر طراحی رویکری راهکارمحور به حل مساله است.
- فرایند تکرارشونده، واگرایی را از همگرایی جدا میکند.
- فعالیتها و ابزارهای تفکر طراحی به تیمها کمک میکند ابهام را پشت سر بگذارند.
- فعالیتهای تفکر طراحی نیاز به تسهیلگری دارند.
- سه لنز طراحی انسانمحور: خواستنی، شدنی و ماندنی
- اصول تفکر طراحی: همدلی، تفکر واگرا و آزمایشگری
منابع
- Archer B. Design as a discipline. Design Studies. 1979;1: 17–20.
- Melissa T Greene, Richard Gonzalez, Panos Y Papalambros, Anna-Maria McGowan. Design Thinking vs. Systems Thinking Design: What’s the Difference? 2017.
- Dunne D. Design Thinking at Work: How Innovative Organizations are Embracing Design. University of Toronto Press; 2018.
- Norman D. The Design of Everyday Things: Revised and Expanded Edition. Basic Books; 2013.
- Kumar V. 101 Design Methods: A Structured Approach for Driving Innovation in Your Organization. John Wiley & Sons; 2012.
- Berger W. A More Beautiful Question: The Power of Inquiry to Spark Breakthrough Ideas. Bloomsbury USA; 2014.
معرفی دوره آموزشی تفکر طراحی
دوره تفکر طراحی، دورهای عملی برای یادگیری مهارت طراحی محصولات، خدمات و کسبوکارهای بهتر برای افرادی است که میخواهند کارها را نوآورانهتر، با مشارکت بیشتر و جذابتر دنبال کنند. شرکت کنندگان در این دوره، با مهارتهای پایه تفکر، حل مسئله به سیاق طراحان و اصول و چارچوب تفکر طراحی آشنا میشوند و فرصت تجربه روشهای دیزاین را خواهند داشت. هدف از برگزاری این دوره توانمندسازی کارآفرینان جوان و فعالان اکوسیستم استارتاپی برای مواجهه با مسائل پیچیده جهان امروز است.
2 در مورد “تفکر طراحی (Design Thinking) چیست؟”
سلام و درود بر اساتید خلاق آکادمی مارنو
پیشنهاد میکنم فایل pdf مقالات هم برای دانلود قرار بدین.هم خواستنی است،هم شدنی و هم ماندنی
ب ای منی که به این حوزه علاقه دارم و دوست دارم به دیگران هم این تفکر رو آموزش بدم و کمکشون کنم،خیلی مفیدتری…ممنونم
بسیار خوشحالیم که مقالههای مارنو آکادمی مورد توجهتان قرار گرفته است. حتماً امکان دانلود فایل پیدیاف مقالات را در اولویت قرار میدهیم و ممنونیم که نظر خودتان را با ما در میان گذاشتید.