خروجی فرایند طراحی کسب و کار
در نگاه کلی طراحی فرایندی است برای حل مسایلی که با آنها روبرو هستیم. بدین ترتیب طراحی کسبوکار فرایندی است که به ما کمک میکند برای چالشهای کسبوکاری راهکارهایی عملی پیدا کنیم. طراحی کسبوکار را میتوان به شکل یک پروژه نگاه کرد؛ پروژهای که فازهای مختلفی را برای رسیدن به هدفی مشخص طی میکند. به مانند هر پروژهٔ دیگر، تحویلشدنیهایی برای هر فاز از طراحی کسبوکار قابل تصور است. مروری بر این تحویلشدنیها کمک میکند تا شناحت بهتری از خروجی فرایند طراحی کسب و کار پیدا کنیم.
← نقش طراح کسب و کار در پروژه ها چیست؟
تحویلشدنیهای مرسوم
تحویلشدنیهای زیادی هست که به عنوان خروجی فرایند طراحی کسبوکار محسوب میشوند. در زیر فهرستی از آنها را آوردهایم:
تحلیل رقبا
در حال رقابت با چه کسانی هستیم؟
آنالیز صنعت
باید چه نقشی در صنعت بازی کنیم و چرا؟
نقشه اکوسیستم
مدل کسب و کار باید به چه شکل باشد؟
پتانسیل درآمدی
چه انتظاری از این پروژه داشته باشیم؟
استراتژی کسب و کار
چگونه با دیگران رقابت کنیم؟
چارت سازمانی
به چه تغییراتی در لایههای مختلف سازمان نیاز داریم تا بتوانیم چشماندازمان را اجرایی کنیم؟
شاخصهای پیشنهادی
چگونه بفهمیم در مسیر درستی حرکت میکنیم؟
جدول زمانی
چگونه قرار است کارها را به سرانجام برسانیم؟
استراتژی ورود به بازار
چگونه وارد بازار شویم؟
طرحهای قیمتگذاری
چگونه و با چه مبلغی محصول را قیمتگذاری کنیم؟
مثال های خروجی فرایند طراحی کسب و کار
بیان چند مثال میتواند بهتر کمک کند تا دید مناسبی از خروجی فرایند طراحی کسب و کار پیدا کنید. در هر مثال چالشی واقعی در دنیای کسبوکار مطرح میشود و تحویلشدنیهای قابل تصور ارایه شده است.
مثال اول: تخمین پایین به بالا
در اکثر پروژههای طراحی باید تاثیر کسبوکاری را تخمین بزنیم. یکی از روشهای انجام این کار استفاده از تخمینهای درآمدی بالا به پایین و پایین به بالاست. در زیر مثالی از تخمین درآمدی پایین به بالای یک فروشگاه دوچرخه در شهر تهران آورده شده است.
مثال دوم: تحلیل رقبا
در برخی پروژهها به تحلیل کامل رقبا نیاز داریم تا منتج به بینش جذابی شود که طراحی کار را سمتوسو دهند. اساسا ما به دنبال هم رقبای مستقیم و هم غیرمستقیم هستیم تا آنها را از منظر کسبوکار، محصول و مشتری تجزیه و تحلیل کنیم.
این کار معمولا در یک صفحه گسترده انجام میشود. فرض کنید دادههای تحلیل چند سرویسدهنده موسیقی آنلاین را در اختیار داشته باشیم (شامل میزان درآمد، سهم بازار، میزان سود و تعداد مشتریان). از آنالیز این دادهها، دیدگاههای زیر بدست آمده است که در قالب یک ماتریس ۲x۲ نشان داده شده و تائید میکند که سودآوری میتواند از طریق یکپارچگی رو به عقب (Backward Integration) بدست بیاید. به نظر شکافی در بازار وجود داشته است.
شرکتهای بزرگتر (مانند اسپاتیفای و اپل موزیک) با ناشرین موسیقی همکاری نزدیکی دارند. این کار کاملا درست است، چون سرویسهای پخش موسیقی آنلاین (streaming service) باید اجازه استفاده از موزیک در اپلیکیشنشان را از شرکتهای ضبط موسیقی بگیرند. برای مثال اگر اسپاتیفای بخواهد شرکت ضبط موسیقی خودش را تاسیس کند، این کار باعث می شود دیگر تهیه کنندهها عصبانی شده و حق امتیاز آثار موسیقی را بالا ببرند و این به سودآوری آنها آسیب بیشتری وارد میشود.
این فرضیه قبلا توسط اسپاتیفای و با همین استراتژی تست شده است.
بیانه بینش
بینش ۱: سرویسهای انتشار موسیقی آنلاین، عمدتاً به دلیل هزینههای بالای حق امتیاز آثار موسیقی، سودآور نیستند.
دلیل اصلی
هیچکدام از شرکتهایی که ما تحلیل کردیم، سودآور نیستند.
سرویسهای انتشار موسیقی آنلاین باید راهی را پیدا کنند که هزینههای حق انتشار آثار را کاهش دهند، در غیر اینصورت سودآور نخواهند بود.
برای سودآور شدن، ممکن است این شرکتها بزرگتر شوند (اسپاتیفای و اپل موزیک رقبایشان را خریدهاند) تا قدرت مذاکرهکنندگی خود را بهبود بخشند یا میتوانند یکپارچگی رو به عقب ایجاد کنند و خودشان به تولیدکننده موسیقی تبدیل شوند تا نیازی به خرید آثار از دیگران نباشد (حذف واسطهها).
دلایل
محتملترین اقدامات رقبای ما کدامند (خرید شرکتهای رقیب یا راهاندازی شرکت ضبط موسیقی خودشان)؟ چه خوانندهای را باید برای تولید موسیقی توسط خودمان مدنظر قرار دهیم؟ چه مزایایی باید برای آنها در نظر بگیریم؟ آیا این افراد باید به صورت انحصاری برای شرکت ما فعالیت کنند؟
ماتریس ۲×۲ ابزاری برای دیداریسازی مقایسه رقبا با یکدیگر است و از ابزارهایی به شمار میرود که در تحلیل رقبا به کار میرود. تحلیل رقبا خروجی مرسوم فرایند طراحی کسب و کار است.
جمعبندی: خروجی فرایند طراحی کسب و کار
طراحی کسبوکار فرایندی برای حل چالشهای کسبوکار است و به همین دلیل میتوان به شکل یک پروژه به آن نگاه کرد. از همین رو توجه به خروجی فرایند طراحی کسب و کار اهمیت پیدا میکند.
نکاتی که باید به خاطر بسپارید
- مانند هر پروژهٔ دیگر، تحویلشدنیهایی برای هر فاز از طراحی کسبوکار قابل تصور است.
منابع
- d.MBA. The Ultimate Business Design Guide.
